Herhangi bir hastalıktan iyileşmiş kişilerin kanından elde edilen plazmalar tarih boyunca aşının ilk öncülü olarak kabul edilmiştir. Bu kapsamda immün plazma tedavisi 1900’lerin başından bu yana tıp camiasında bilinen ve uygulanan bir yöntem olup, geçmişte dünyayı etkisi altına alan SARS, MERS, Ebola, Domuz Gribi (H1N1), Kuş Gribi (H5N1) gibi salgınlarda da uygulanmıştır.
Gelinen süreçte şu an günümüzde Amerika Gıda ve İlaç İdaresi (FDA) COVID-19 hastalığından iyileşmiş bireylerin kanından elde edilecek immün plazma tedavisini önermektedir ve ülkemiz başta olmak üzere birçok ülkede uygulanmaya başlanmıştır.
İMMÜN PLAZMA TEDAVİSİ NEDİR?
COVID-19 tanısı konulan, tedavi sürecinin ardından iyileşen hastalardan toplanan kan plazmasının kritik durumda olan hastalarda kullanılması amaçlanmaktadır.
KİMLER COVID-19 İMMÜN PLAZMA BAĞIŞINDA BULUNABİLİR?
-18-60 yaş arası (19 yaşından gün almış, 61 yaşından gün almamış) bağışçılar.
-Tercihen erkeklerden, gebe kalmamış (doğum/düşük/kürtaj) kadınlardan ve kan transfüzyonu yapılmamış kişiler. Doğum ya da düşük yapmış kadınların ve kan transfüzyonu yapılmış kişilerin bağışçı olabilmeleri için HLA antikorları açısından taranmaları ve negatif olduklarının gösterilmesi gerekmektedir.
-Tüm bağışçı adaylarının mutlaka COVID-19 hastalığı tanısı aldığına dair laboratuvar test sonucu olmalıdır.
Bununla beraber;
-Bağışçı adayı, hastanede yatarak tedavi görmüş bir kişi ise en az 24 saat ara ile iki nazofarenks sürüntü örneğinin SARS-CoV-2 moleküler test sonuçları “NEGATİF” bulunmalı ve klinik olarak (öksürük, ateş, nefes darlığı, halsizlik vb.) iyileşmesinin üzerinden en az 14 gün geçmiş olmalıdır.
En az 24 saat ara ile yapılmış iki “NEGATİF” moleküler test sonucu olmayan COVID- 19 immün plazma bağışçıları için aşağıdaki madde uygulanır:
-COVID-19 tanısı almış ancak tedavi ve/veya karantina sürecini evde tamamlayan bağışçı adaylarının klinik olarak tam iyileşmesinin üzerinden en az 28 gün geçmiş ve bağış öncesinde nazofarenks sürüntü örneğinden çalışılmış SARS-CoV-2 moleküler test sonucu “NEGATİF” olmalıdır.
Bu kişilerin hastalık dönemine ait kayıtları eksiksiz, takip edilebilir ve dökümante olmalıdır.
BAĞIŞ ARALIĞI, BAĞIŞ SIKLIĞI, BAĞIŞ HACMİ
-İmmün plazma bağışı, ilk bağışın yapıldığı tarih başlangıç tarihi olarak kabul edilmek kaydıyla, en az 7-10 günde bir olmak üzere bir ay içerisinde en fazla 3 kez yapılabilir.
-Bir bağışçıdan 1 seferde 600 ml'yi geçmeyecek şekilde bir ay içerisinde en fazla 1800 ml plazma toplanabilir.
BAĞIŞ SÜRECİ
-Aferez bağışı için gereken şartları taşıyan bağışçı adayları tarafından, Kan Bağışçısı Kayıt, Kan Bağışçısı Sorgulama, Aferez Bağışçısı Bilgilendirilmiş Onam, Covıd-19 İmmün Plazma Gönüllü Bağışçıları İçin Ek Onam ve Sorgulama Formları doldurulur.
-Uygun bulunan bağışçı adaylarının Doktor tarafından kısa fizik muayenesi yapılır.
-Bağışçı adaylarının Türk Kızılay tarafından Ulusal mevzuata uygun olarak testleri çalışılır;
-Mikrobiyolojik tarama testleri (Hepatit B, Hepatit C, HIV ve Sifiliz),
-NAT testleri (Hepatit B, Hepatit C ve HIV),
-İmmünohematoloji testleri
-Test sonuçları uygun olan bağışçı adaylarının aferez yöntemiyle immün plazması alınır.
-Hastalarımızın ihtiyacına göre bileşenler hazırlanır.
-Bakanlığımızın onayladığı hastanelere hazırlanan immün plazmaların transferi gerçekleştirilir.